ME/CVS - hyperventilatie en vermoeidheid Marijke Hoogland, Masha Anthonissen-Kotousova
Chronische hyperventilatie betekent dat je voortdurend te snel en te diep ademt. Ook al heb je nooit een aanval van hyperventilatie gehad, toch kun je zonder dat je het weet te veel ademen, vooral ’s nachts.
Als we inademen, voeren we zuurstof aan die ons lichaam nodig heeft. Als we uitademen voeren we kooldioxide (ook wel koolzuur of CO2) af dat ons lichaam produceert. Een gezonde volwassene ademt 4 à 5 liter lucht per minuut in en uit. Mensen die te veel ademen zitten hier echter ver boven. Vaak ademen ze in rust en zonder lichamelijke inspanning al meer dat vijftien liter per minuut. Ze ademen in rusttoestand net zo intens alsof ze aan het rennen zijn.
Nu is niet de teveel ingeademde zuurstof het probleem, zoals je misschien zou verwachten, maar de kooldioxide. Je raakt door het vele ademen namelijk te veel kooldioxide kwijt, zodat hieraan een tekort ontstaat.
Moe door te veel ademen
Door een tekort aan kooldioxide verandert ook de zuurgraad van je bloed. Je lichaam probeert die wijziging van de zuurgraad nog zoveel mogelijk te compenseren door onder andere je aderen te vernauwen. De gevolgen hiervan lopen uiteen van concentratiestoornissen tot pijn op de borst. Verder heeft kooldioxide een kalmerende werking. Bij een tekort aan deze stof kun je last krijgen van prikkelbaarheid, slapeloosheid en onbestemde angst.
Het myalgische encefalomyelitis/chronische vermoeidheid syndroom (ME/CVS) wordt in veel gevallen gerelateerd aan chronische hyperventilatie. Onderzoeken demonstreren dat bij 93% van de patiënten met deze diagnose een chronische hyperventilatie aanwezig is.
Vicieuze cirkels
Als je langdurig te veel ademt, kunnen er ook andere klachten ontstaan die je in verschillende vicieuze cirkels doen belanden. Het gevolg is dat chronische hyperventilatie zichzelf in stand kan houden.
Een voorbeeld: als je te veel ademhaalt en dus te veel kooldioxide uitblaast, wordt de verbinding tussen zuurstof en hemoglobine (de transporteur van zuurstof in ons bloed) sterker; hierdoor kan zuurstof minder goed aan lichaamscellen worden afgegeven. Door te veel ademen krijg je dus een tekort aan zuurstof. Dat tekort aan zuurstof dwingt je dan weer om meer adem te halen. Men noemt dit het Bohr-effect, naar de Deense wetenschapper die het ontdekte.
Bovendien, als je ME/CVS hebt, ben je vaak door pijn en uitputting gedwongen om veel te rusten, te liggen en weinig te bewegen. Daarnaast staan ME-patiënten, mede door hun ziekte, onder zware druk. Zowel lichamelijk als geestelijk. Deze factoren kunnen een teveel aan ademen in de hand werken en daarmee de kans vergroten op een tekort aan kooldioxide in het lichaam met alle negatieve gevolgen van dien.
Adviezen
Een van de tekenen van te veel ademen kan borstademhaling zijn. Die treedt op als je borst beweegt bij het ademhalen. Zijn misschien je middenrif en borstkasspieren gespannen? Ook kan je geneigd zijn de lucht als het waren naar binnen te trekken in plaats van moeiteloos te ademen. Adem je door je mond in plaats van door de neus, overdag of ’s nachts? Zucht je vaak? Zijn je neusvleugels gespannen? Voel je je benauwd of duizelig? Dit kunnen allemaal aanwijzingen zijn dat je te veel ademt.
Om deze symptomen te verminderen kan het zijn nut hebben om in het dagelijkse leven op de volgende dingen te letten:
• Eet matig en wees daarbij voorzichtig met dierlijke eiwitten en koffie;
• Liggen, vooral op de rug, intensiveert je ademhaling. Probeer te slapen op je buik en anders op je zij. Of als je benauwd voelt, ga dan zitten. Want als je zit, wordt je ademhaling rustiger dan wanneer je ligt.
• Beweging dusdanig, dat je door de neus kunt ademen. Dit is goed omdat daarmee het kooldioxidegehalte in je bloed toeneemt.
• Drukte en sterke emoties, zowel positief als negatief, verhevigen je ademhaling. ME/CVS is een ziekte waarbij je makkelijk teveel hooi op je vork neemt. Probeer binnen je grenzen te blijven en gun jezelf zoveel mogelijk ontspanning met bijvoorbeeld mooie muziek of ontspanningsoefeningen.
De Buteyko-methode bij ME/CVS
De symptomen van ME/CVS waren al in de 19-de eeuw beschreven, maar de meningen over de oorzaak van deze aandoening zijn divers. Dr. K.P. Buteyko beweerde altijd dat zolang er sprake van veel oorzaken is, de echte oorzaak van de ziekte nog niet is gevonden. Veel gevallen van ME/CVS kunnen wel een verklaring vinden in de aanwezigheid van chronische hyperventilatie bij de patiënt. De hyperventilatie veroorzaakt verslechtering van de doorbloeding en een tekort aan zuurstof in de hersenen en veroorzaakt hyperreactiviteit van het immuunsysteem. Het zenuwstelsel en de spieren van de hyperventilerende mens verblijven voortdurend in een toestand van een zuurstoftekort. De aanwezigheid van bronnen van een chronische infectie in het lichaam kan deze toestand verergeren.
De praktijk demonstreert, dat het toepassen van de Buteyko-methode in veel gevallen tot verminderen of volkomen verdwijnen van de symptomen van ME/CVS leidt.
Het toepassen van de Buteyko-methode laat snel de voornaamste symptomen van ME/CVS verdwijnen: de slaap verbetert, de verdraagzaamheid voor lichamelijke inspanning neemt toe, het concentratievermogen verbetert, de energie stijgt, “de kwaliteit van het leven” verbetert, de bloeddruk wordt genormaliseerd, de hoofdpijn en de spierpijn verdwijnen.