Het Leven van Konstantin Buteyko Ludmila Buteyko
…Het leven van Konstantin Pavlovich Buteyko is nauw verbonden met de geschiedenis van zijn land. De dramatische levensloop van de vooraanstaande wetenschapper geeft antwoord op veel vragen.
Konstantin Pavlovich is geboren in de buurt van Kiev, in het dorp Ivanitsa, in de regio Chernigov. Het achtervoegsel “ko” in zijn achternaam betekent dat hij van kozakkenafkomst is. Konstantin Pavlovich hield heel veel van zijn Oekraïne en meende dat dit het centrum van het heelal is en de plaats met een wonderbaarlijk klimaat en “energetica”.
Zijn vader was ingenieur en zijn moeder was lerares. Toen Buteyko nog kind was, had hij een bijzonder eigenwijs karakter en deed hij altijd die dingen die hij zelf belangrijk vond. Zijn ouders accepteerden dit, want zij vonden het gedrag van hun zoon verstandig. “In mijn kinderjaren weigerde ik om mij warm te kleden, waardoor mijn moeder verontrust was, maar omdat ik nooit ziek werd, hield zij op zich hierover zorgen te maken”. Als trots en zelfstandig kind hield Buteyko niet van betuttelende voogdij en overdreven toezicht. “Wat een rare jongen heb ik gekregen!” – zei zijn moeder vaak over hem.
Sinds zijn kinderjaren hield Konstantin enorm van de natuur: “Alles vond ik interessant, ik bestudeerde ieder beestje, ieder grassprietje en bracht urenlang door in het veld of in het bos”. Een grote invloed op de persoonlijkheid van Buteyko heeft zijn oma uitgeoefend. Toen zij jong was, werkte zij in een vorstelijk huis, werd zij verliefd op de vorst Svirskiy en baarde zij hem twee kinderen. Haar dochter was de moeder van Konstantin Pavlovich. Zijn oma was genezeres en kende alle geneeskrachtige kruiden uitstekend. Haar geheimen heeft zij aan haar leergierige kleinzoon doorgegeven. Na de dood van de vorst is zij nog een keer getrouwd met een kozak en toen zij 53 jaar oud was, beviel zij nog van een dochter. “Analytisch denkvermogen en logica heb ik van mijn oma”, - schertste Buteyko. Later verhuisde het gezin naar Kiev.
Van zijn vader nam de toekomstige dokter de interesse voor machines over. Voor de oorlog ging de jonge Buteyko studeren aan het Polytechnische Instituut te Kiev. Hij had veel verstand van machines en kon een “diagnose” voor een auto stellen door alleen maar het geluid daarvan te horen.
Een bijzondere leerling
Toen de oorlog uitbrak was Konstantin tweedejaars student en tijdens de bombardementen van Kiev hielp hij gewonden uit de puinhopen te halen. Vervolgens werd hij opgeroepen als dienstplichtige. Hij liep gelukkig de hele oorlog geen enkele verwonding op. Een dienstreis naar een geneeskundig bataljon werd bepalend voor zijn levensloop. Daar zag hij bloed, dood en menselijk lijden en hij begreep hoe zinloos oorlog is.
Hij hield er niet van herinneringen aan de oorlog op te halen. “Ik zag de degradatie van de menselijke persoonlijkheid, de waanzin van de oorlog en van de vernietiging. De moedigste en de sterkste mensen gingen als eersten in de aanval en zij kwamen als eersten om... Toen heb ik begrepen dat ik de mens en zijn lichaam wilde bestuderen. Ik vond het nodig om de mens te helpen!” Hij besloot geneeskunde te gaan studeren om te leren “hoe de mens in elkaar zit”. Hij keerde naar Moskou terug als luitenant, omdat hij de opdracht kreeg om een trein met machines die als oorlogsbuit werden afgevoerd, te begeleiden. Na het einde van de oorlog werkte hij gedurende een jaar als onderhoudsmonteur van deze machines en tegelijkertijd bereidde hij zich voor op zijn studie geneeskunde.
Buteyko kreeg voor alle toelatingsexamens de hoogste cijfers en hij werd student aan het Eerste Medische Instituut van Sechenov te Moskou. “Ik stelde mijzelf meteen een omvangrijk doel om ziektes te overwinnen en de mensheid te helpen! Te veel ellende had ik gezien.” En hij streefde ernaar om dit doel te verwezenlijken, hij scoorde de beste cijfers voor alle vakken van het studieprogramma. Zijn docenten en professoren kenden zijn gewoonte om moeilijke vragen te stellen en waren zelfs een beetje beducht voor de student die altijd doorvroeg naar hun eigen ervaring en mening. “Het studieboek kan ik zelf lezen. Maar ik wil graag eigen ervaring van anderen horen”. Buteyko beschikte over een fenomenaal geheugen en dit hielp hem om zo’n tienmaal meer te onthouden dan de andere studenten. “Ik wierp mij volledig op de studie. Studenten werden verliefd, zij gingen reizen, maar ik hield mij uitsluitend bezig met wetenschap”. Hij bestudeerde zoveel speciale dingen, dat ook zijn professor E.M. Tareev geweldig onder de indruk was. Het thema “kwaadaardige hypertensie” werd aan hem door professor Tareev toegewezen. En dit onderwerp heeft de basis gelegd voor Buteyko’s toekomstige ontdekking. Professor gynaecologie Kwater noemde Buteyko een “bijzondere leerling”.
Zieken ademen diep
Toen Konstantin Pavlovich tweedejaarsstudent was, vroeg hij aan E.M. Tareev toestemming om stage te lopen bij ongeneeslijk zieken. Toen merkte hij voor het eerst op hoe het ademhalingpatroon veranderde in de laatste uren van het leven van de mens. Later kon Buteyko altijd precies voorspellen hoelang een mens nog te leven heeft, door zijn ademhaling waar te nemen. Hij vergiste zich nooit. “Verpleegkundigen waren bang van mij, want zij dachten dat ik magiër was.” Deze waarneming gaf de jonge medicus geen rust en hij begon naar de waarheid te zoeken. In bibliotheken bestudeerde Buteyko alle literatuur over de ademhaling. “Ik zag dat sommige boeken zelfs nog nooit door iemand waren geopend, terwijl daarin de antwoorden stonden op veel belangrijke vraagstukken van de geneeskunde!” Inderdaad, ook vroeger probeerden veel wetenschappers de werking van de ademfunctie te begrijpen en hebben zij talrijke werken achtergelaten. Zelfs Sechenov bestudeerde zekere tijd kooldioxide. Buteyko verwees vaak naar deze auteurs, maar voegde eraan toe dat veel onderzoekers zich op een verkeerd pad bevonden.
Buteyko is cum laude aan het Medische Instituut afgestudeerd en Tareev nodigde hem uit om als een veelbelovende wetenschapper te werken in zijn ziekenhuis aan de Petrovsky Vorota. Tijdens het werken in dit ziekenhuis begon Buteyko inzichten te krijgen over de verhouding tussen kwaadaardige hypertensie en diepe ademhaling. Deze gedachten werden ondersteund door de feiten die hij als arts in zijn praktijk observeerde. Zoals dat zo vaak gebeurt, kreeg Buteyko zelf de ziekte die hij zoveel jaren lang bestudeerde: kwaadaardige hypertensie trof hem zelf.
Op zoek naar genezing deed Buteyko aan yoga en aan diverse soorten van sport. Hij deed zijn best om dieper adem te halen, omdat hij net als alle anderen dacht dat dit heel goed voor zijn gezondheid was. “Ik volgde het standaard spoor van de algemeen aangenomen visie. Ik dacht net zo als de patiënten die naar mij kwamen.”
Buteyko had een bovendruk van boven de 200 en begon zijn ademhaling te verminderen. De druk daalde tot 120. Door een experiment op zichzelf uit te voeren, genas Konstantin Pavlovich zichzelf van zijn hoge bloeddruk! De methode was zo simpel, dat hij uiterst verbaasd was dat niemand eerder zo’n opvallende relatie heeft opgemerkt. “Ik dacht, morgen ga ik de hele wereld over mijn ontdekking vertellen, iedereen zal hierover weten en de zieken worden gered!” Maar in werkelijkheid verliep alles anders, de leraar heeft zijn leerling niet begrepen… Sterker nog de capaciteiten van de jonge arts zorgde ervoor dat zijn bazen op hun hoede waren en veroorzaakte bij hen irritatie en jaloezie.
Zijn lijdensweg begon. Buteyko gaf lezingen in Moskou en tegelijkertijd waren er in de wetenschappelijke kringen geruchten in omloop over een rare wetenschapper die ziekten door ademhaling wilde genezen. Men begon zich af te vragen of Buteyko wel goed bij zijn hoofd was. Konstantin Pavlovich sloot zich af.
Het lot van een baanbreker
Het wordt nu duidelijk waarom Buteyko vaak aan het lot van de Hongaarse arts en verloskundige Ignaz Semmelweis dacht die de oorzaak van sepsis, of “kraamvrouwenkoorts” zoals men het toentertijd noemde, heeft gevonden. Buteyko vergeleek dit met zijn eigen lot. Het was de 19-de eeuw en Wenen was het centrum van de wetenschap en de geneeskunde. Daar was een universitaire kliniek waar prostituees bevielen en studenten in de praktijk oefenden. Acht vrouwen van de tien gingen dood door kraamvrouwenkoorts. In de buurt was een klooster met vroedvrouwen waar slechts twee vrouwen van de tien dood gingen. Niemand begreep hoe dit kon. Het viel Semmelweis op, dat de meeste studenten eerst naar het lijkenhuis gingen en vervolgens naar vrouwen die aan het bevallen waren. De studenten wasten hun handen niet. In die tijd zag niemand dit als iets verkeerds, er bestond nog geen microscoop en microben waren nog niet ontdekt. Maar Semmelweis merkte al 50 jaar voor de ontdekking van Pasteur een duidelijk spoor van het overdragen van infectie op. Hij verzocht studenten voortaan na het bezoek aan het lijkenhuis hun handen te wassen met een oplossing van chloor. Als gevolg daarvan daalden de sterfcijfers bij de bevallende vrouwen meteen aanzienlijk.
Semmelweis werd overigens door zijn collega’s als mentaal gestoord verklaard, want zij vonden zijn ontdekking “te simpel”. De dokter werd uitgelachen en als kwakzalver bestempeld. Tegenwoordig staat in het centrum van Wenen een standbeeld van deze geniale “gestoorde” met de woorden: “Voor de redder van moeders”. Maar toentertijd ontsnapte de belasterde dokter uit een gekkenhuis om overal in de stad vlugschriften te plakken met een oproep om de handen te wassen. Daarna snelde hij naar het lijkenhuis en voor de ogen van verbaasde studenten sneed hij zich in zijn vinger en stopte hem in een lijk. Zoals te verwachten was, werd hij besmet met “iets” en stierf hij aan sepsis. Zo bewees zijn dood dat hij gelijk had. 50 jaar later kondigde Pasteur het bestaan van microben aan: “Ik heb hen gezien, maar ze werden ontdekt door Semmelweis!”. Buteyko herhaalde vaak: “Het lot van Semmelweis is ook mijn lot…”
Het Siberische laboratorium
Na de diverse reacties op zijn ontdekking in Moskou werd Buteyko uitgenodigd door het hoofd van de Siberische afdeling van de Academie van Wetenschappen, de mathematicus professor M.A. Lavrentev om naar Akademgorodok te Novosibirsk te komen. Lavrentev heeft van zijn budget geld gestopt in het oprichten van een laboratorium en het aanschaffen van dure buitenlandse apparatuur. “Je moet de juistheid van je idee wetenschappelijk bewezen hebben, dan pas zal iedereen je geloven. Je moet dit werk in het geheim doen, vergeef mij, de tijd is nu eenmaal zo”, - droeg hij de jonge wetenschapper op. Het was het jaar 1960… Lavrentev heeft Buteyko geholpen.
De diagnostische uitrusting was voornamelijk in Denemarken gekocht en veel apparatuur heeft Buteyko zelf uitgevonden. Zijn bekende cardiograaf, ook wel de “fysiologische combine” genoemd, gaf een programma van de hartwerking van een patiënt voor de komende 15 jaar. Voor deze wonderbare machine heeft Buteyko een octrooi gekregen. Voor de buitenwereld werd gezegd dat Buteyko in zijn laboratorium patiënten voor de hartoperaties voorbereidde die professor E.N. Meshalkin zou uitvoeren. De patiënten van Buteyko herstelde na de operatie voorspoedig en konden snel terug naar huis. Door de stad gingen geruchten over Buteyko die “succes brengt”. Dit veroorzaakte afgunst bij zijn collega’s en roddels dat Buteyko zijn patiënten door middel van hypnose beïnvloedde.
Konstantin Pavlovich merkte daar zelf echter niets van, hij was bezeten van zijn werk. Hij verzamelde rond zichzelf een club van geestverwanten en zat tot laat in zijn laboratorium problemen van de ademhaling te bestuderen. Niemand behalve Lavrentev wist wat voor onderzoek hij deed. Het Instituut van Wiskunde, waarvan Lavrentev de directeur was, steunde de club van Buteyko en voorzag zijn onderzoeken van wiskundige berekeningen. Zodoende werd iedere ziekte geïllustreerd met de chemische formule en de mathematische verhouding. Deze vereniging van artsen en mathematici was heel productief en bracht voldoening aan de gelijkgezinde wetenschappers. Het was een gelukkige tijd voor Buteyko en zijn team. In 1962 was dit werk voltooid. Buteyko heeft een verslag “Thema №35” gemaakt met tekeningen, tabellen en een gedetailleerde beschrijving van de voortgang van het onderzoek. Alles wat hij wilde bewijzen, heeft hij bewezen en hij besloot tijdens een wetenschappelijke vergadering van de Siberische afdeling van de Academie van Wetenschappen hierover te vertellen. Na zijn verhaal werd het rumoerig in de zaal: “Wat nou ademhaling?!” In het Instituut van Wiskunde ontstonden intriges, het collectief verdeelde zich in aanhangers en tegenstanders van Buteyko. In februari 1962 heeft Buteyko een octrooi aangevraagd voor zijn ontdekking over de behandeling van hemohypocarbia (“een tekort aan kooldioxide in de alveolaire lucht” en “de koolstoftheorie van de ademhaling”) bij het Comité van Uitvindingen, waar het gedurende 21 jaar bleef liggen wachten op erkenning! Onbegrip, onverschilligheid en afgunst remden het nemen van een beslissing… Pas in 1983 kreeg de auteur van de uitvinding uiteindelijk een octrooi voor zijn methode met terugwerkende kracht tot 1962.
De test in Leningrad
De intriges en instabiliteit duurden tot 1968. Het laboratorium werd enkele keren verplaatst. De minister van Volksgezondheid professor B.V. Petrovskiy kwam naar Akademgorodok met de vraag: “Wat is hier bij jullie aan de hand? Wie is Buteyko en wat heeft hij verzonnen?” Na een gesprek met Buteyko bood de minister onmiddellijk aan deze methode officieel te testen. Deze test vond plaats in 1968 te Leningrad, in de Kliniek van Longziekten onder leiding van professor F.G. Uglof. Aan de test namen 46 ernstig zieken deel. Buteyko en twee van zijn leerlingen, de artsen uit zijn Siberische laboratorium Vilma Augustovna Genina en Nadezhda Stefanovna Nasonkina hebben al deze zieken binnen een maand genezen door middel van Buteyko’s ademhalingsmethode. Hiervan is toen meteen een verslag gemaakt.
Buteyko vloog vervolgens 12 keer na Leningrad, maar het lukte hem niet om dit document in handen te krijgen. Hij werd iedere keer van de ene instantie naar de andere gestuurd. Onder deze patiënten die zij toen behandelden, was iemand genaamd Badmaev, kleinzoon van de bekende Chinese genezer en filosoof Badmaev, die invloedrijke mensen met de Tibetaanse geneesleer Judd-shi genas. Deze man was zo onder de indruk van de Buteyko-methode, dat hij heeft geholpen om door middel van zijn contacten het waardevolle document te pakken te krijgen. Het leek op een detectieve. Eindelijk had Buteyko het document over het succesvolle resultaat van de officiële test in handen.
De vernietiging van het laboratorium
Je zou verwachten dat zijn weg nu was gebaand. Maar de reactie van staatsambtenaren was meer dan vreemd. In augustus 1968 werd een order uitgevaardigd om het laboratorium te sluiten en de wetenschappers te ontslaan. Deze opdracht werd uitgevoerd. Een groep onbekenden trad ’s nachts het Instituut binnen en vernielde het laboratorium. De medische dossiers werden verscheurd de papieren werden over hoop gegooid, de unieke combine, die trouwens een half miljoen dollar had gekost, was met een bijl verwoest. Buteyko was op dat moment in Moskou en kreeg een telegram: “Ramp! Kom onmiddellijk terug!” Hij vloog naar Novosibirsk terug, rende naar zijn laboratorium en, zoals zijn collega’s vertellen: “kwam binnen en werd meteen grijs”. Deze mens met zijn kolossale wilskracht liet niets van zijn shock merken. Het enige dat de medewerkers van het laboratorium lukte om te redden, waren de medische dossiers van de mensen die met de fysiologische combine waren onderzocht. Deze dossiers zijn allemaal bewaard gebleven.
Zo was de reactie van de overheid op de geniale ontdekking van dokter Buteyko. Inderdaad, hoe kun je patiënten behandelen zonder medicijnen? Wat moeten dan ziekenhuizen, instituten en farmaceutische bedrijven? Men durfde het laboratorium niet ongemotiveerd te sluiten, de oorzaak van de sluiting was op papier “de wetenschappelijke ongegrondheid”. Konstantin Pavlovich heeft alles begrepen. Uiteraard, hij had geen werk meer, geen laboratorium en geen steun… Hij ging naar Moskou zoekend naar rechtvaardigheid, maar tevergeefs. Drie keer heeft men geprobeerd om hem in een psychiatrische inrichting te stoppen, maar iedere keer was er één ondertekening te weinig. Twee artsen tekenden de resolutie en de derde weigerde: zijn geweten liet het niet toe…
Zijn vrouw en zijn dochter hebben hem ook niet begrepen, zij waren niet in staat de ernst van de situatie te bevatten. Zijn vrouw probeerde al lang de rare dokter “tot rede te brengen” en hem tot een “normaal” leven te brengen. Aan hun relatie kwam een einde op het moment dat de dokter van alle kanten achtervolgd werd.
Maar de dokter bleef niet lang alleen. De ambtenaren waren niet in staat om de roem te vernietigen van de auteur van de unieke methode die honderden zieken had genezen. Mensen kwamen naar Buteyko toe… Zoals voorheen ging hij naar bibliotheken en corrigeerde hij dissertaties voor zijn vrienden. Alleen met patiënten moest hij sindsdien thuis werken, maar was dit zo erg? Mensen uit het gehele land kwamen naar Buteyko met hoop op hulp en genezing.
Onze kennismaking
Zo heb ik hem leren kennen. Ik was ernstig ziek, ik had een zware hormoonafhankelijke vorm van bronchiale astma en daarnaast nog een gezwel in mijn borst, cysteuze mastopathie. Op de leeftijd van 29 jaar was ik volkomen invalide. Ik kreeg enorme doses hormonen en als gevolg daarvan had ik snor- en baardgroei en mijn gewicht was 120 kg. Ik had het voortdurend benauwd en alle ambulanceteams van Moskou kenden mij van gezicht. Het grootste deel van het jaar verbleef ik in ziekenhuizen. Ik heb zo vaak de dood gezien. Mijn situatie was triest, al mijn familieleden en kennissen probeerden de weg te vinden om mij te helpen, zij zochten naar alle mogelijkheden om mij te redden. En toen, dit was in 1968, kreeg ik een krant in handen met een artikel over Buteyko. Ik begreep dat dit mijn kans was en ik heb meteen een brief naar hem geschreven: “Aan dokter Buteyko. Novosibirsk”, zonder adres! Later kwamen zulke brieven probleemloos bij de dokter, maar mijn brief keerde toen terug. Met grote moeite heb ik het precieze adres van Buteyko gevonden en ik heb weer aan hem geschreven. Na een zekere tijd kreeg ik een telegram: “Ik zal op doorreis in Moskou zijn en ik kan u bezoeken”. Op 9 februari 1969 belde hij aan mijn deur. Ik vier ieder jaar deze datum die mijn leven heeft omgekeerd, dit is als mijn tweede verjaardag…
Het eerste dat mij opviel was een bijzonder doordringende blik van een lange welgebouwde man. Maar hij vertelde later dat zijn eerste indruk van mij deprimerend was: “Ik zag een stervende…” Deze rare dokter pakte zijn stopwatch en zei: “Laten wij meten hoe lang u zonder ademhaling kunt blijven!” Ik was teleurgesteld, dit aanbod vond ik op het zachtst gezegd vreemd. Mijn controle pauze was in die tijd heel klein. Nadat hij had vastgesteld dat ik diepe ademhaling had, zei hij dat ik daardoor ziek was…
Hij begon mij geduldig het gevaar van mijn toestand uit te leggen en vertelde over de weg naar genezing. Zijn woorden over de ademhaling drongen bij mij moeilijk door en ik kreeg al spijt over deze zinloze ontmoeting. Ik adem diep? Ik kan helemaal niet ademen! Ik stik bijna! Maar Buteyko bleef herhalen: “U moet minder ademen!”. Hij sprak dit nadrukkelijk uit… Hij zag mijn verbazing en tekende een schema van de ademhaling. Hij adviseerde mij om kleine pauzes te houden tussen uitademen en inademen. Ik bewaar deze schets nog steeds… Maar toen dacht ik niet helder en kon hem nauwelijks begrijpen. Buteyko las mijn gedachten: “Goed, is er nog iemand thuis?” “Mijn zoon”. “Roep hem!”. Andrey kwam binnen, hij was toen 9 jaar oud. Buteyko begon hem zachtjes iets uit te leggen en keerde zich daarna plotseling naar mij en zei: “Je moeder is ernstig ziek. Als je haar wilt redden, probeer haar dan alles uit te leggen, dat ik je net heb verteld, maar zo dat zij dit zeker zal begrijpen”. En hij ging weg.
Alles was bij hem uniek
Hij was slechts een uur bij mij thuis. Maar spoedig hierna kreeg ik al het gevoel dat ik ook mensen kon helpen. Ik wou mijn nieuwe kennis, mijn vreugde en hoop met andere zieken delen. Ik vertelde aan mijn lotgenoten over Buteyko. Voor velen was dit de laatste kans op genezing. Mensen kwamen naar mij en de resultaten lieten niet op zich wachten. Na onze tweede ontmoeting gingen Buteyko en ik samenwerken en later samenwonen. Buteyko geloofde in mij, ik was zelf nog niet helemaal hersteld, maar ik stak anderen aan door mijn enthousiasme en zekerheid. Hij zag mijn houding ten opzichte van de methode, wij hadden gelijke interesses en gelijke meningen… Wij woonden bij elkaar gedurende 34 jaar en iedere dag ontdekte ik bij hem iets nieuws en boeiends. Hij stierf op 2 mei 2003, maar kort hiervoor, op 27 april kwamen bij hem nog mensen en zij voerden met hem gedurende 4 uur een gesprek over filosofie en natuurlijk over de methode. De bezoekers waren zeer onder de indruk van zijn kennis.
Spoedig na onze kennismaking nodigde Buteyko mij uit bij een lezing voor medici. De lezing vond ik erg indrukwekkend. Zijn kennis was buitengewoon. Trouwens in al die jaren dat wij samen waren, heb ik geen enkele lezing gemist. Ik kreeg er nooit genoeg van om naar zijn redevoeringen te luisteren. En ook nu als ik zijn werken lees, merk ik iedere keer weer iets nieuws op. Toen Buteyko mij voor het eerst over zijn methode vertelde, ging er een nieuwe wereld voor mij open! Deze simpele, klaarblijkelijke dingen leken mij de redding voor vele lijdenden. Buteyko was een heel bijzonder mens, het is onmogelijk om hem met iemand te vergelijken. Zijn intellect, zijn houding naar de mensen, zijn levensvisie, alles was bij hem uniek. Hij had over alles een eigen mening, op iedere vraag had hij zijn eigen beargumenteerde antwoord.
Het is raar dat veel van zijn volgelingen tegenwoordig beweren dat Buteyko intuïtief aan zijn ontdekking kwam. Inderdaad, Konstantin Pavlovich herhaalde vaak dat een arts, een wetenschapper op zijn intuïtie dient te vertrouwen. Zelf studeerde hij echter hard bij de beste professoren en hield hij zich voortdurend met wetenschappelijk werk bezig. Het moment van het plotseling krijgen van een idee is uiteraard een belangrijke schakel bij welke wetenschappelijke ontdekking dan ook, maar voorafgaand aan dit moment is er altijd heel veel werk verricht. Jammer dat vandaag, behalve zijn directe volgelingen, weinig mensen zich interesseren voor de wetenschappelijke bagage van Buteyko. Dit is verbazingwekkend. Het is niet toevallig dat Konstantin Pavlovich onze gecompliceerde tijd “de eeuw van de uitgekookten” noemde. De officiële geneeskunde blijft terugdeinzen voor de methode van Buteyko, alsof hij een soort kwakzalver is. Ik herhaal: Buteyko is geen magiër of medium, hij is een uitstekend arts en vooraanstaand wetenschapper, die de levens van honderdduizenden mensen heeft gered.
Mijn laatste astma-aanval
Buteyko hield niet van de rol van leraar. Hij gaf adviezen en als de mens hem direct begreep, ging het werk door. Maar ik ben anders, ik houd van les geven. Hij zei altijd tegen mij: “Je kunt mijn methode precies doorgeven!” Buteyko hield van patiënten die meteen alles begrepen. Als er ernstige zieken kwamen die aanvankelijk moeite hadden met begrijpen, dan riep hij mij: “Kom even, dit is jouw patiënt!” Hij was verbaasd over mijn geduld. Maar ik had ooit in dezelfde situatie verkeerd als deze mensen. Ik had zelf eerst moeite met het snappen van de methode. Gedurende een jaar bleef mijn controle pauze nog klein, ik werd verkouden en begon te hoesten en ’s nachts kreeg ik toen een zware astma-aanval. Ik stond voor het raam en dacht: “En de patiënten waarmee ik werk, weten niets van mijn aanvallen! Waarschijnlijk snap ik iets niet helemaal…” En opeens voelde ik de beweging van mijn ademhalingsspieren heel duidelijk, ik ontspande deze spieren en de aanval stopte. Buteyko keek al die tijd naar mij, stond op van zijn stoel en zei: “Nu heb je uiteindelijk alles begrepen. Je zal geen astma meer hebben!” Ik heb de werking van de methode bij mijzelf bestudeerd en nu wist ik precies hoe ik dit aan mensen kon uitleggen.
Het credo van de arts
De zwakte van een bepaald orgaan of diepe ademhaling kunnen erfelijk zijn. Ik verzoek mijn patiënten altijd rekening te houden met dit feit en noem hen de “bagage” van hun erfelijke kwalen. Buteyko heeft mij dit geleerd. Hij vond diagnostiek in het algemeen heel belangrijk. Eerst een zorgvuldig onderzoek en pas daarna het bepalen van de behandeling, de individuele benadering van iedere zieke - dit is het credo van de arts. Ik bleef altijd onder de indruk over zijn houding ten opzichte van de patiënt en ten opzichte van het stellen van een diagnose. Hij deed dit nauwkeurig, hij legde de patiënt de oorzaak van zijn ziekte uit en de mogelijke ontwikkeling van de ziekte. Hij opende voor de patiënt het beeld van zijn verleden, heden en toekomst… Dit was inderdaad heel indrukwekkend. Mensen luisterden graag naar hem, hij vertelde alles heel beargumenteerd en oprecht. Het was duidelijk te zien dat hij heel veel wist. En dit maakte mensen enthousiast.
Toen wij begonnen samen te werken, controleerde hij mijn patiënten en de voortgang van hun herstel. Ik wou zelf geneeskunde gaan studeren, maar Konstantin Pavlovich zei: “Je wordt daar alleen maar ‘ingekapseld’ en je zal je talent verliezen om te zien en om te voelen.” Toen voor mijn zoon de tijd kwam om zijn beroepskeuze te maken, adviseerde hij hem eerst om verpleegkunde te gaan studeren, als medische broeder te gaan werken en pas daarna de universitaire medische studie te volgen. Andrey heeft dit precies zo gedaan. Hij is cum laude in de verpleegkunde afgestudeerd, vervolgens werkte hij bij de ambulancedienst en kreeg de beste referenties van de artsen. Pas daarna begon hij zijn universitaire medische studie onder aandachtig toezicht van Konstantin Pavlovich. Buteyko vond dat de moderne mens te weinig kennis heeft van zijn eigen lichaam en van biologie.
Mijn gezwel is ook door de Buteyko-methode verdwenen. Ik was onder behandeling van een oncoloog en toen ik voor een periodiek onderzoek bij hem kwam, viel de arts bijna van zijn stoel – mijn gezwel was weg. Ik heb hem toen over Buteyko verteld. Hij was geen standaard arts, deze oncoloog. Hij begon na te denken en zei: “Daardoor is uw gezwel verdwenen…” Daarna ging ik naar een röntgenoloog, die vroeger de foto’s van mijn longen had bekeken waarop bijna geen longen te zien waren. Toen haar deze verbazingwekkende veranderingen opvielen, was zij helemaal niet verbaasd, zij gedroeg zich alsof zij iedere dag zulke dingen waarnam.
Vrienden en vijanden
Na de sluiting van het laboratorium, na de vernietiging van de unieke apparatuur, na het noodlottige 1968, werkte Buteyko nergens officieel. Hij had een privé praktijk. Hij was toen 46 jaar oud en hij was een aantrekkelijke man. Officieel werkte volgens zijn methode slechts één van zijn leerlingen – Vilma Augustovna Genina. Buteyko liep in Moskou diverse instanties af, hij zocht rechtvaardigheid, hoewel hij zich bewust was van het feit dat zijn naam verboden was. Een bekende overheidsdienaar lichtte mij eens heimelijk in dat de naam Buteyko ‘taboe’ was en dit betekende dat hoewel alle tijdschriften en kranten deze naam kennen, niemand over deze man iets mag publiceren. Zelfs de naam mocht niet genoemd worden, er werd gedaan alsof deze mens niet bestond!
Desondanks was de interesse in Buteyko enorm groot. Maar hij bleef “een werkloze №1” zoals hij zichzelf noemde. Hij woonde in Moskou en ontving zieken bij zich thuis. De regering was hem vergeten, de geneeskunde deed alsof dokter Buteyko niet bestond… Vervolgens ging hij weer naar Akademgorodok. Ik vloog regelmatig daar naartoe en zag zijn innerlijke lijden. Niet zomaar vergeleek hij zijn lot met het lot van Semmelweis, heel veel leek echt daarop… Toen de Perestroika begon, maakte de Sverdlovskaya filmstudio een film over Buteyko met de titel: “Vrienden en vijanden van dokter Buteyko”. Inderdaad, de wereld rond hem werd in twee delen gesplitst – degenen die echt van hem hielden en degenen die hem haatten.
Zijn woning in Akademgorodok was altijd vol met bezoekers, zieken en journalisten. Het hotel in de buurt was volgeboekt door degenen die de wonderlijke dokter wilden ontmoeten. De naam van Buteyko begon een legende te worden. Mensen vertelden hun kennissen over hun miraculeus herstel en ook deze gingen op zoek naar de dokter. Zelfs in de Krim, waar wij ieder jaar met vakantie naar toe gingen, werden wij door de zieken overstelpt. Buteyko heeft nooit geweigerd om mensen te helpen. Hij ging overal naar toe waar hij uitgenodigd was: naar bedrijven, poliklinieken en kinderdagverblijven. Hij leidde steeds nieuwe specialisten op in zijn methode en dit waren vooral de mensen die hij ooit had genezen. Deze mensen verspreidden zijn methode verder.
De Kliniek in Moskou
In het begin van de Perestroika werd het officiële zwijgen doorbroken. Journalisten en filmmakers uit het gehele land overspoelden hem. Er verschenen vele artikelen. In 1981 vond de volgende officiële test van de methode plaats en in 1983 verkreeg hij nog een octrooi voor zijn methode. In 1988 gebeurde datgene waarvan Konstantin Pavlovich zijn hele leven had gedroomd; dankzij de actieve steun van de regionale regering werd op de 3-de Vladimirskaya straat te Moskou de Buteyko Kliniek geopend. Hij was zo gelukkig! Hij bleef daar gewoon uren zitten te genieten. Naar mij was een meisje van 3 maanden oud gebracht, zij had doorligplekken en was zwaar kortademig. Zij was familie van de directeur van de fabriek “Projector” die onze Kliniek aanvankelijk administratieve steun gaf. Een poosje later werd ons door Yuri Loezhkov, de burgemeester van Moskou, toestemming gegeven om een onafhankelijk bedrijf te starten. De toestroom van mensen was heel groot. Konstantin Pavlovich is letterlijk verrezen, zijn gezicht straalde van geluk: de mensen hadden hem nodig!
De aanslag
Enkele keren zijn er aanslagen op hem gepleegd, maar Buteyko bleef ongedeerd. In 1998 vond echter toch een onfortuinlijke gebeurtenis plaats. Er bestaan vermoedens dat de aanslag op de dokter door een van zijn leerlingen werd georganiseerd. Buteyko bekritiseerde openlijk sommigen van zijn volgelingen die de hulp aan mensen in lucratieve business hebben omgezet en deze volgelingen vonden dit niet leuk.
Op 30 november 1998, toen de dokter terug naar zijn huis in Akademgorodok liep, werd hij aangevallen door drie mensen. Zij sloegen hem op zijn hoofd met een ijzeren staaf. Vervolgens lieten zij hem in de sneeuw liggen bij een temperatuur van minus 45graden C! Zijn onderkoelde lichaam is door de hond van zijn buren gevonden. De artsen zagen het somber in. Hij had een hematoom die zo groot was als een vuist. Hij overleefde dit echter. Hij bleef last houden van hoofdpijn en duizeligheid en bleef desondanks nog 4 jaar werken! In die tijd zijn wij in Engeland bij prins Charles en ook in Nieuw Zeeland geweest. De hersenen van Buteyko bleven actief. Nog een uur voor zijn dood voerde hij een gesprek met bezoekers. Tot de laatste seconde van zijn leven was Konstantin Pavlovich bij bewustzijn. Op 2 mei 2003 is hij overleden…
De toekomst is aan positieve mensen
Buteyko meende dat diepe ademhaling de oorzaak is van alle menselijke ellende, en niet alleen maar van ziekten, maar ook van oorlogen, sociale conflicten, schandalen en geweld… Diepe ademhaling is onnatuurlijk en oncomfortabel voor de mens, daardoor ontstaat er verhoogde agressiviteit, wrok, afgunst en haat. Buteyko zelf luisterde aandachtig naar ieder mens, hij heeft nooit geweigerd om iemand te helpen. Hij was een echte arts. En diezelfde houding ten opzichte van mensen eiste hij van zijn leerlingen. Hij leerde mij: “Lieg nooit. Als je je niet op je gemak voelt, blijf liever stil, loop weg, maar lieg nooit…” Mensen als Buteyko zijn de mensen van de toekomst, misschien kunnen zij ooit de wereld redden. Hij was altijd tegen oorlogen, vijandschap en onenigheid, hij geloofde dat er één God is voor iedereen en hij droomde over het samengaan van alle religies.
Buteyko beweerde dat het menselijke lichaam gemaakt is om 200 jaar te kunnen leven. Als de mens zijn ademhaling normaliseert en de zwakte van zijn organen opheft, kan ieder mens een lang en actief leven hebben. Hij hield zich voordurend met dit onderwerp bezig. Hij zei dat de mens diepe ademhaling begon te krijgen door vlees te gaan eten. Hij vond dat vegetarisch voedsel optimaal is voor de mens. Zelf onthield hij zich enkele keren per jaar 10 tot 15 dagen totaal van eten en vond deze manier van reinigen van het lichaam heel nuttig. Hij at simpel en matig. Hij was absoluut tegen roken, tegen alcoholgebruik en ongedisciplineerd gedrag.
Buteyko had een streng karakter en een sterk doorzettingsvermogen. Hij was moedig en actief, maar niet agressief. Hij respecteerde de persoonlijkheid van ieder mens en hij hield van rechtvaardigheid. Hij geloofde oprecht dat de toekomst aan positieve mensen is, dat het lot van de mensheid van hen afhankelijk is en dat het overheersen van negatieve krachten tot oorlog leidt. Hij hield niet van zwakte en zieligheid. “De Natuur vergeeft nooit”, - zei hij, - “als je een slechte daad hebt begaan, krijg je je verdiende loon”.
Hij was heel principieel en hij draaide nooit ergens omheen. Zijn leven kun je niet gemakkelijk noemen. Hij was gelukkig met zijn overwinningen en met het genezen van mensen. Maar zijn leven en zijn carrière waren eerder tragisch te noemen, net als bij alle grote wetenschappers. In de laatste jaren herhaalde hij vaak: “Waarom kijken jullie naar mij, waarom bespreken jullie mijn leven? Lees liever mijn werken en verdiep je in mijn ontdekkingen… Ik heb alles gedaan wat ik kon!”